شهرک‌های جدید مسکن؛ فرصت یا تهدید؟

به گزارش عصر قائم به نقل از «بلاغ» استان مازندران با دارا بودن جنگل‌های هیرکانی چند هزار ساله، خاک حاصلخیز و موقعیت ویژه در نوار شمالی کشور، یکی از مناطق حساس و استراتژیک ایران در حوزه محیط زیست و توسعه شهری به شمار می‌رود. این ویژگی‌ها در کنار جذابیت‌های اقلیمی و گردشگری، باعث شده تا طی سال‌های اخیر تقاضا برای سکونت و سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن در این استان به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یابد؛ مسئله‌ای که در صورت نبود برنامه‌ریزی اصولی می‌تواند تهدیدی جدی برای منابع طبیعی و اکولوژی منطقه باشد.

در همین راستا، وزارت راه و شهرسازی با محوریت سیاست‌های جدید خود در بخش مسکن، طرح‌هایی را برای توسعه بلندمرتبه‌سازی و ایجاد شهرک‌های جدید در مازندران تدوین کرده است تا ضمن پاسخ به نیاز روزافزون مسکن، از گسترش بی‌رویه ساخت‌وساز در اراضی زراعی و جنگلی جلوگیری شود.

بلندمرتبه‌سازی؛ راهکاری برای استفاده بهینه از زمین

فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی در حاشیه سفر به مازندران در گفتگو با خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ»، مازندران امروز در نقطه‌ای ایستاده که باید میان «توسعه» و «صیانت از محیط زیست» توازن ایجاد کند.

وی معتقد است یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش فشار بر منابع طبیعی، بلندمرتبه‌سازی در شهرها و مناطق دارای زیرساخت شهری مناسب است.

صادق در این باره گفت: با توجه به محدودیت اراضی کشاورزی و جنگلی، توسعه افقی دیگر پاسخ‌گوی نیاز مسکن نیست. به همین دلیل به‌سمت بلندمرتبه‌سازی در بافت‌های شهری و مکان‌یابی دقیق شهرک‌های جدید حرکت کرده‌ایم تا بتوانیم از زمین به‌صورت بهینه استفاده کنیم.

به گفته وی، مطالعاتی با همکاری استانداری مازندران در حال انجام است تا شهرک‌هایی با کمترین تأثیر زیست‌محیطی و بیشترین بهره‌وری طراحی شوند؛ شهرک‌هایی که علاوه بر رعایت اصول فنی و زیست‌محیطی، با الگوهای معماری بومی مازندران نیز همخوانی داشته باشند.

بازنگری طرح‌های هادی و نقش بنیاد مسکن

یکی دیگر از محورهای سیاستی وزارت راه و شهرسازی در مازندران، بازنگری طرح‌های هادی روستایی است. این طرح‌ها نقشه راه توسعه روستاها را مشخص می‌کنند و نقش تعیین‌کننده‌ای در جلوگیری از ساخت‌وساز بی‌ضابطه دارند.

صادق تأکید کرد: در ماه‌های آینده تغییراتی در نحوه تهیه طرح‌های هادی توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اعمال می‌شود تا هم ساکنان روستا بتوانند با الگوهای بومی ساخت‌وساز کنند و هم برای سرریز جمعیتی شهرهای بزرگ‌تر، سکونتگاه‌های جدیدی با برنامه‌ریزی مناسب ایجاد شود.

این بازنگری‌ها قرار است ضمن پاسخ‌گویی به نیازهای واقعی مسکن روستایی، مانع از تجاوز ساخت‌وسازها به اراضی کشاورزی و مناطق جنگلی شود.

چالش‌های زیست‌محیطی و لزوم آمایش سرزمین

مازندران به دلیل جغرافیای خاص خود، با پدیده‌هایی چون تغییر کاربری اراضی، تراکم جمعیت فصلی و افزایش ساخت‌وسازهای غیرمجاز روبه‌روست. به باور کارشناسان، آمایش سرزمین در این استان باید به گونه‌ای اجرا شود که توسعه شهری با ظرفیت‌های طبیعی منطقه هماهنگ باشد.

وزیر راه و شهرسازی نیز بر همین اساس گفت: نوع برنامه‌ریزی و آزمایش سرزمین در مازندران متفاوت است و این استان به نوعی پاسخگوی نیاز سکونتی بخش بزرگی از کشور است، بنابراین باید در ساختار شهرنشینی و الگوهای توسعه مسکن بازنگری جدی انجام شود.

زیرساخت‌های حمل‌ونقل؛ بخش مکمل توسعه پایدار

در کنار برنامه‌های مسکن، موضوع بهبود کیفیت راه‌ها و آسفالت جاده‌های استان نیز در دستور کار قرار گرفته است.

به گفته وزیر راه و شهرسازی، یکی از مشکلات مزمن جاده‌های مازندران، فرسودگی سریع آسفالت به دلیل حجم بالای تردد و شرایط رطوبتی منطقه است.

صادق ادامه داد: در جلساتی با شرکت‌های دانش‌بنیان و انجمن قیر، اصلاح فرمولاسیون و افزایش کیفیت محصولات نهایی در دستور کار قرار گرفته تا دوام آسفالت‌ها افزایش یابد.

برنامه وزارت راه و شهرسازی برای توسعه بلندمرتبه‌سازی و ایجاد شهرک‌های جدید در مازندران، گامی مهم در جهت ایجاد تعادل میان نیاز به مسکن و حفاظت از منابع طبیعی است و این سیاست در صورت اجرای دقیق، می‌تواند از گسترش بی‌رویه شهرها جلوگیری کرده و الگویی نوین از توسعه پایدار در شمال کشور ارائه دهد.

توسعه بلندمرتبه‌سازی و ایجاد شهرک‌های جدید در مازندران

مازندران در سال‌های اخیر بیش از هر زمان دیگری با پدیده افزایش تقاضای مسکن روبه‌رو شده است؛ استانی که از یک‌سو به‌دلیل طبیعت کم‌نظیر و آب‌و‌هوای مطلوبش مقصد بسیاری از مهاجران و گردشگران است، و از سوی دیگر، ظرفیت زیست‌محیطی محدودی برای توسعه بی‌رویه دارد.

در چنین شرایطی، سخنان اخیر فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی درباره توسعه بلندمرتبه‌سازی و جانمایی شهرک‌های جدید با کمترین آسیب به محیط زیست، بازتاب گسترده‌ای در محافل تخصصی و محلی داشته است.

مازندران، میان دوگانه توسعه و طبیعت

بسیاری از کارشناسان شهری مازندران معتقدند توسعه افقی در استان، به‌ویژه در نوار ساحلی و دامنه‌های جنگلی، دیگر ممکن نیست. رشد بی‌رویه ویلاسازی، تغییر کاربری اراضی زراعی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در حاشیه شهرها، سال‌هاست که چهره این استان را دگرگون کرده است.

در این میان، سیاست تازه وزارت راه و شهرسازی در زمینه بلندمرتبه‌سازی و طراحی شهرک‌های هدفمند، می‌تواند نقطه عطفی در جهت استفاده بهینه از زمین و حفظ منابع طبیعی باشد.

وزیر راه و شهرسازی در سفر اخیر خود به مازندران با اشاره به ضرورت توازن میان توسعه و محیط زیست گفت: در استانی مانند مازندران که از خاک و آب غنی برخوردار است، توسعه نباید به بهای تخریب منابع طبیعی تمام شود. یکی از راهکارهای ما، حرکت به سمت ساخت‌وسازهای عمودی در شهرها و مکان‌یابی‌های جدید برای شهرک‌هاست تا کمترین آسیب زیست‌محیطی ایجاد شود.

ایجاد شهرک‌های جدید در مازندران اگرچه از منظر کنترل جمعیت و پاسخ به نیاز مسکن ضروری به نظر می‌رسد، اما بدون مدیریت دقیق، می‌تواند به فشار مضاعف بر منابع طبیعی منجر شود. به همین دلیل، وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است که مکان‌یابی این شهرک‌ها تنها در محدوده‌هایی انجام می‌شود که از نظر خاک، جنگل و منابع آبی کمترین حساسیت را داشته باشند.

کارشناسان محلی بر این باورند که اگر این سیاست با نگاه جامع آمایش سرزمین و با نظارت جدی دستگاه‌های محیط زیست و منابع طبیعی همراه شود، می‌تواند الگوی موفقی از توسعه پایدار را در شمال کشور رقم بزند.

بازنگری طرح‌های هادی روستایی

یکی از محورهای مکمل این برنامه، بازنگری طرح‌های هادی روستایی است. بسیاری از روستاهای مازندران در سال‌های اخیر به دلیل نزدیکی به شهرها و افزایش جمعیت، دیگر با طرح‌های قدیمی هادی همخوانی ندارند. وزیر راه و شهرسازی از اصلاح این طرح‌ها در ماه‌های آینده خبر داد و گفت: بازنگری در طرح‌های هادی به‌گونه‌ای انجام می‌شود که ساکنان روستا بتوانند با الگوهای بومی و سازگار با اقلیم ساخت‌وساز کنند و در عین حال، فضا برای اسکان سرریز جمعیتی شهرهای بزرگ‌تر فراهم شود.

به باور کارشناسان توسعه روستایی، این اقدام می‌تواند هم به حفظ هویت بومی ساخت‌وساز در روستاها کمک کند، هم مانع از گسترش ساخت‌وساز غیرمجاز در اراضی کشاورزی شود.

جاده‌هایی که تاب تردد ندارند

در کنار مسکن و شهرسازی، یکی از دغدغه‌های قدیمی مردم مازندران، کیفیت پایین آسفالت و راه‌های بین‌شهری است.

به گفته وزیر راه و شهرسازی، بخشی از فرسودگی جاده‌های استان به دلیل حجم بالای تردد است و بخشی دیگر به کیفیت پایین آسفالت بازمی‌گردد.

وی از همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و انجمن قیر برای اصلاح فرمولاسیون آسفالت خبر داده و ابراز امیدواری کرده است که در آینده نزدیک، دوام و مقاومت مسیرهای ارتباطی استان افزایش یابد.

مازندران امروز در نقطه‌ای حساس از تاریخ توسعه خود ایستاده است؛ استانی که باید میان رشد جمعیتی، حفظ طبیعت، و پاسخ به نیاز واقعی مسکن تعادل برقرار کند.

سیاست‌های تازه وزارت راه و شهرسازی اگر با نظارت دقیق، نگاه منطقه‌ای و مشارکت مردم محلی همراه شود، می‌تواند الگویی تازه از توسعه متوازن و پایدار در شمال کشور رقم بزند الگویی که در آن، جنگل و خاک قربانی رشد شهرها نمی‌شوند، بلکه در کنار آن‌ها زنده می‌مانند.