علت شب ادراری در کودکان چیست؟

به گزارش قائم آنلاین، محسن کمالی نیا متخصص و روانشناس کودک و نوجوان در خصوص علل شب ادراری  در گفتگو گفت: شب ادراری به معنای ناتوانی در کنترل ادرار در طول ساعات شب است. شب ادراری در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما در دوران کودکی شایع‌تر است؛ شب ادراری امری ناخودآگاه است و فرد بر آن اراده‌ای ندارد و در واقع این مشکل زمانی بروز می‌کند که مثانه فرد در طول خواب آنقدر پر می‌شود که ظرفیت آن تکمیل شده و ادرار اضافی را به شکلی غیرارادی خارج می‌کند. در عین‌ حال، حس پر بودن مثانه آنقدر قوی نیست که فرد را از خواب بیدار کند تا ادرار را دفع کند. شب‌ادراری  به  حالتی گفته می‌شود که در سنی که معمولاً هم سن و سالان بیمار می‌توانند خود را کنترل کنند، شخص به طور غیرارادی در هنگام خواب ادرار می‌کند.(قرائتی،۱۳۹۴)

اگر از ابتدای تولد هنوز کودک در شب ادرار می‌کند به این حالت شب ادراری اولیه (PNE) می‌گویند. اگر کودک شب ادراری نداشته و بعداً دچار آن شده به آن شب ادراری ثانویه (SNE) گویند. بیشتر دختران تا سن ۶ سالگی و بیشتر پسران تا سن ۷ سالگی از این حالت خارج می‌شوند. تا سن ۱۰ سالگی نزدیک به ۹۵٪ از کودکان بهبود می‌یابند. میان ۰٬۵٪ تا ۲٬۳٪ از بزرگسالان دارای شب ادراری هستندلازم به توضیح است که واژه شب ادراری برای کودکان زیر۵ سال استفاده نمی شود.(خسروشاهی،۱۳۹۴)

نرخ شب ادراری با توجه به سن عبارت است از:

 ۵ سالگی ۲۰٪  ،۶ سالگی ۱۰٪ تا ۱۵٪  ،۷ سالگی  ۷٪،۱۰ سالگی ۵٪  ۱۵ سالگی  ۱٪ تا ۲٪

علت‌ها:

علل ایجادکننده شب ادراری ناشناخته اند. اما عوامل متعددی با این عارضه ارتباط دارند که برخی از این علل به شرح ذیل است:

۱- حجم مثانه: شب ادراری ممکن است به دلیل ظرفیت کم مثانه باشد.

۲- سابقه خانوادگی(ارثی): کودکانِ والدینی که شب ادراری داشته اند، بیشتر احتمال دارد که به این عارضه دچار شوند. اگر هم پدر و هم مادر، دچار شب‌ادراری بوده فرزند با احتمال ۷۷٪ و اگر یکی از آنها دچار شب ادراری بوده فرزند با احتمال ۴۴٪ دچار شب‌ادراری می‌شود. در غیر این صورت احتمال شب‌ادراری حدود ۱۵٪ محاسبه شده است.

۳-عفونت: عفونت کلیه ها یا مثانه ممکن است باعث شب ادراری کودکی شود که سابقه این مشکل را نداشته است.

۴- کمبود هورمون ضد ادرار: میزان این هورمون در بدن کودکانی که رختخواب خود را خیس می کنند کمتر از سایرین است. این هورمون ساخت ادرار را کاهش می دهد. بنابراین، افراد دارای سطح پایین هورمون ضد ادرار ممکن است ادرار بیشتری بسازند و مستعد شب ادراری باشند.

۵- تأخیر در رشد و نمو: کودک ممکن است به علت تأخیر رشد دستگاه عصبی خود قادربه دریافت پیام ازمثانه پر نباشد.

۶- خواب بسیار عمیق: تعدادی از پزشکان به در نظر گرفتن این عامل به تنهایی اعتقادی ندارند.

۷- رژیم غذایی: مصرف شکلات و مواد کافئین دار و محصولات غذایی حاوی مواد رنگی مصنوعی کودک را مستعد شب ادراری می کند.

۸- علل روانی و عاطفی: برخی از کودکان دچار مشکلات روانی و عاطفی اند و اعتمادبه نفس کافی برای کنترل ادرار پیدا نکرده اند. این کودکان نیز مستعد شب ادراری اند.

برای شناخت پدیده شب ادراری باید بدانیم که کلیه ها چگونه کار می کنند. کار کلیه ها ساختن ادرار است. ادرار از طریق حالب ها به مثانه فرستاده می شود. مثانه شبیه بالون است و ادرار را در خود نگه می دارد. یک دریچه عضلانی نیز مانع خروج ادرار از مثانه می شود. با پر شدن مثانه، یک پیام عصبی به مغز می رسد و مغز دستور باز شدن دریچه عضلانی را صادر می کند. اگر کودک در زمان خواب این پیام را دریافت نکند، مثانه او خودبه خود خالی می شود(احمدوند،۱۳۹۲).

این متخصص در پایان گفت:کودکان در حدود پنج الی شش سالگی کنترل ادرار در طول شب را به دست می آورند. اما ۱۵ درصد کودکان پس از پنج سالگی همچنان در شب رختخواب خود را خیس می کنند. جالب آنکه ۳ درصد افراد تا پانزده سالگی نیز گاه گاه به این مشکل دچار می شوند. آنچه اهمیت دارد دانستن این موضوع است که شب ادراری بیماری نیست، بلکه وضعیتی است که نیاز به درمان مؤثر و مداوم دارد(عطاری ،۱۳۹۶).

 منابع:

-احمدوند،محمدرضا(۱۳۹۲).علل و درمان شب اداری در کودکان دبستانی.انتشارات اگاه.

-خسروشاهی،مهتاب(۱۳۹۴).روش‌های حل مسئله شب‌ادراری بچه‌ها،، روزنامه همشهری، اول دی ۱۳۹۴

-عطاری،محمدکاظم(۱۳۹۶)شب ادراری در کودکان، محمد کاظم عطاری، پایگاه اطلاع‌رسانی پزشکان ایران، سایت مرجع پزشکی، مرداد ۱۳۹۶٫

– قرائتی ،محمدرضا(۱۳۹۴).شب ادراری در کودکان.انتشارات نشرعلم.