عهدنامه الجزایر ١٩٨١

به گزارش قائم آنلاین، روزنامه شهروند نوشت: «در بایگانی تاریخ سیاسی معاصر ایران نام دو معاهده را می‌توان مشاهده کرد که هر دو عنوان «الجزایر» را بر خود دارند. در اولی یعنی «عهدنامه الجزایر ١٩٧٥» ایران توانست با آوردن عراق به پای میز مذاکره‌ای که میزبانش دولت وقت الجزایر و شخص هواری بومدین رئیس‌جمهوری این کشور بود، نقطه پایانی بر بهانه‌جویی‌های بغداد در بحث اختلافات مرزی بگذارد و پرونده مناقشه‌ای را که قدمت آن به دوران تسلط عثمانی‌ها بر عراق می‌رسید، ببندد. صدام حسین، رئیس‌جمهوری عراق پنج‌سال بعد از امضای این عهدنامه، آن را مقابل دوربین‌های تلویزیونی پاره‌کرد و هشت‌سال بعد، پس از پایان جنگ ایران و عراق دوباره آن را به رسمیت شناخت. این قرارداد تا امروز همچنان مشخص‌کننده خط و خطوط مرزی بین ایران و عراق در اروندرود است.

اما دومی یعنی «عهدنامه الجزایر ١٩٨١» که سه سال بعد از استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران یعنی درست ٣٩‌سال پیش در چنین روزی، برابر بیستم ژانویه ١٩٨١ میلادی به امضا رسید، نسبت کاملا مستقیمی با واقعه تسخیر سفارت آمریکا در تهران دارد. نخستین و یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های سیاسی بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده که با تسخیر سفارت آمریکا در تهران دانشجویان پیرو خط امام (ره) آغاز شده بود، پس از تلاش نظامی ناموفق آمریکا در صحرای طبس، قطع رابطه سیاسی تهران و واشنگتن و همچنین وضع تحریم‌های اقتصادی بر ضد ایران، با سپرده‌شدن حق تعیین تکلیف دیپلمات‌های آمریکایی به مجلس شورای اسلامی، وارد مرحله تازه‌ای شد. تمایل‌نداشتن ایرانی‌ها به مذاکره مستقیم با آمریکا باعث شد الجزایر که در آن تاریخ روابط حسنه با هر دو طرف دعوا داشت، بار دیگر میانه کار را بگیرد؛ با این تفاوت که این بار به دلیل اجتناب نمایندگان ایران از روبه‌رو شدن با نمایندگان ایالات‌متحده، الجزایری‌ها فقط میانجی‌ای ساده نبودند و باید نظرات دو طرف را شنیده و به طرف مقابل انتقال می‌دادند.

این مدل موضوع حتی صدای جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا را هم درآورد؛ تا جایی که در جواب سوال خبرنگاران با موضوع چرایی طولانی‌شدن روند مذاکرات، نقل به مضمون گفته بود: «ایرانی‌ها که زبان‌شان فارسی است، از طریق الجزایری‌ها که زبان‌شان فرانسوی است، پیام خود را به ما که زبان‌مان انگلیسی است، می‌رسانند!» منظور کارتر این بود که طولانی‌شدن روند مذاکرات با این وضع خیلی هم غیر طبیعی نیست اما نهایتا به دلیل خواست دو کشور برای حل‌وفصل بحران، مذاکرات الجزایر به نتیجه رسید و پس از تعهد دو کشور نسبت به انجام برخی کارها، ایران دیپلمات‌های آمریکایی را بیستم ژانویه ١٩٨١ همزمان با امضای عهدنامه آزاد کرد.»