بى‌طرف‌هاى منفى

به گزارش عصر قائم به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ» همان‌گونه که در سند این حکمت آمد، این سخن حکیمانهٔ امام (علیه‌السلام) مربوط به بعضی افراد سرشناس از مسلمانان مانند «سعد بن ابی‌وقاص» و «عبدالله بن عمر» است که در جنگ جمل و صفین با امام (علیه‌السلام) همراهی نکردند و به دشمنان او نیز نپیوستند، بلکه بی‌طرف ماندند و به عذرهای واهی متوسل شدند. امام (علیه‌السلام) دربارهٔ آن‌ها می‌فرماید: «حق را تنها گذشتند و باطل را یاری نکردند»؛ (خَذَلُوا الْحَقَّ، وَ لَمْ یَنْصُرُوا الْبَاطِلَ). اشاره به این‌که گرچه آن‌ها به یاری باطل نشتافتند و در صف مقابل ما قرار نگرفتند؛ ولی چون به یاری حق نیز برنخاستند و به پیام قرآن که می‌گوید (فَقاتِلُوا الَّتی تَبْغی حَتّی تَفِیءَ إِلی أَمْرِ اللّه) «با آن گروه ظالمی که بر ضد پیروان حق (و امام مسلمانان) برخاسته‌اند بجنگید تا به فرمان خدا گردن نهند» عمل نکردند، درخور هر گونه سرزنش و ملامت‌اند.

دربارهٔ این‌که آیا این گروه با علی (علیه‌السلام) بیعت کرده بودند ولی در مسئلهٔ مبارزه با اصحاب جمل و جنایت‌کاران شام کوتاه آمده بودند یا از ابتدا زیر بار بیعت نرفته بودند؟ در میان مورخان اختلاف نظر است. در بعضی از نقل‌ها آمده که این‌ها بیعت را پذیرفتند ولی به فرمان امام (علیه‌السلام) در مبارزه با اهل باطل عمل نکردند، و مطابق برخی دیگر از نقل‌ها از ابتدا زیر بار بیعت با آن حضرت نرفتند و جزو اقلیت ناچیزی بودند که برخلاف جمهور مسلمانان از بیعت با امام (علیه‌السلام) سر باز زدند.

مرحوم علامه شوشتری معتقد است: اکثر روایات حاکی از آن است که این گروه بیعت نکردند.

در این‌جا این سؤال پیش می‌آید که اگر آن‌ها بیعت نکردند، چگونه امام (علیه‌السلام) انتظار داشت به لشکر او بپیوندند و با باطل مبارزه کنند؟

پاسخ این سؤال روشن است، زیرا اولاً جمهور مسلمانان و اکثریت قاطع مهاجران و انصار بیعت کرده بودند و این حجّت برای همهٔ مردم بود، و ترک بیعت گناه بزرگی بود که از آن‌ها سر زد. ثانیاً به فرض که آن‌ها بیعت نکرده باشند، ولی وظایف یک مسلمان را باید انجام دهند و به آیات قرآن باید عمل کنند؛ یعنی همان‌گونه که نماز و روزه و حج را باید انجام دهند، به آیهٔ شریفهٔ (فَقاتِلُوا الَّتی تَبْغی حَتّی تَفِیءَ إِلی أَمْرِ اللّه) نیز باید گردن نهند. این یک وظیفهٔ اسلامی است که به بیعت ربطی ندارد.

به‌خصوص این‌که در حدیثی نیز از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده است که فرمود «السّاکِتُ عَنِ الْحَقِّ شَیْطانٌ أَخْرَسٌ»؛ کسی که دربارهٔ حق بی‌طرف و بی‌تفاوت بماند و سکوت اختیار کند، شیطان گنگی است. به‌ویژه این‌که کناره‌گیری این‌گونه افراد که به‌عنوان شخصیت‌های معروف جامعهٔ اسلامی شناخته می‌شدند، ضربات شدیدتری بر پیکر حق وارد می‌کرد.

قابل توجه این‌که ابن عبدالبر در کتاب الاستیعاب در شرح حالات «عبدالله بن عمر» می‌نویسد که به هنگام وفات می‌گفت: هیچ چیز ناراحت‌کننده‌ای از امور دنیا در دلم نیست، جز این‌که با آن گروه ستمگر همراه علی بن ابی‌طالب پیکار نکردم.

وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
فِي الَّذِينَ اعْتَزَلُوا الْقِتَالَ مَعَهُ: خَذَلُوا الْحَقَّ، وَ لَمْ يَنْصُرُوا الْبَاطِلَ.

امام (عليه السلام) در مورد کسانى که از جنگ در رکاب حضرت کناره گيرى کردند، فرمود: حق را تنها گذاشتند و باطل را يارى نکردند!

انتهای خبر/